Op jacht naar verborgen plekjes
Avontuur op Elba
De Toscaanse Archipel ontstond volgens legendes en mythes dankzij een onhandigheid van de godin van de schoonheid en liefde. Op Elba is de schoonheid blijven hangen, en veel reizigers zijn op slag verliefd. Dat is niet vreemd. Op Isola d’Elba komt al het goede van Toscane samen.
DE KLEINE CORSICAAN
Of de zon scheen op deze wateren tussen Piombino op het Toscaanse vasteland en Portoferraio op Elba in mei 1814 vertelt de geschiedenis niet. Maar hij scheen waarschijnlijk niet in het hoofd van Elba’s beroemdste – of beruchtste – tijdelijke bewoner. Napoleon Bonaparte mocht zich weliswaar de nieuwe heerser van het eiland noemen, inclusief een persoonlijke garde van vierhonderd man, maar het was een fikse degradatie voor de verslagen Franse keizer.
‘Vanaf nu wil ik in vrede leven’, zei Napoleon tegen de Britse officier die hem naar Elba begeleidde. Hij hield het niet langer dan driehonderd dagen vol
Desondanks zette Napoleon de ongetwijfeld wraakzuchtige donderwolken in zijn hoofd om in daadkracht. Waterleidingen, een mini-opera, het droogpompen van moerassen, een nieuw school- en wetssysteem, om maar er maar een paar te noemen. Overal zijn zijn sporen zichtbaar. Forten, bruggen en fonteinen getuigen van Napoleons dadendrang. Hij leek blij met zijn eiland in de Tyrreense Zee. Vrouwlief ging niet mee, zijn moeder woonde bij wel hem, zijn Poolse minnares eveneens, en ook een lokale dame, Sbarra geheten, zorgde voor een plezant verblijf. Bij helder weer kun je vanaf de westpunt Corsica zien liggen, zijn geboorte-eiland. ‘Vanaf nu wil ik in vrede leven,’ zei Napoleon zelf tegen Neil Campbell, de Britse officier die hem naar Elba begeleidde. Hij hield het driehonderd dagen vol.
Ik denk dat ik het langer had uitgehouden op dit eiland met turquoise baaitjes, honderdnegentig goudgele stranden en de ruige Monte Capanne, met 1019 meter de hoogste berg. Elba is ongeveer de helft groter dan Texel, dus je kunt er prima uit de voeten. Niet alleen op het land maar ook op het water.
HELBLAUW WATER
De gele zeekajak steekt fel af tegen het helblauwe water. Onder me schiet een school visjes schichtig weg wanneer mijn peddel door het water klieft. Ik ben vanaf het strand bij Sant’ Andrea vertrokken, aan de noordzijde van het eiland. De zee is rustig en ik drijf op mijn gemakje langs de grillige kust. Rechts van me torenen granieten rotsen boven me uit, de steile hellingen her en der begroeid met jeneverbes. Afgezien van de talloze vissen herbergen deze wateren vele scheepswrakken vol nooit gevonden schatten – zo wordt gefluisterd. Maar ondanks vele zoektochten geeft de zee ze niet prijs. En daar waar ik met mijn kajak rustig aan het dobberen ben, schijnt Venus, de godin van de schoonheid en de liefde, geboren te zijn uit het schuim van de zee. Volgens een legende verloor ze zeven parels uit haar halssnoer toen zij oprees uit deze Tyrreense Zee. De parels kwamen terecht in het water en veranderden daar in kleine eilanden, beeldschoon, met een ongerepte natuur, en omgeven door kristalhelder zeewater. Uit de grootste parel ontstond Elba.
Venus, de godin van schoonheid en liefde, werd geboren uit het schuim van de zee. Volgens de legende verloor ze zeven parels van haar ketting toen ze oprees uit de Tyrreense Zee. Elba ontstond uit de grootste parel
VERTICALE DORPEN
Halverwege de tocht langs de noordkust van het eiland, na een kilometer of vier, vaar ik de haven van Marciana Marina in. Ik trek mijn kajak op het strandje en wandel langs de strandboulevard van het slaperige plaatsje. Een stukje verder het land in vind je Marciana. Toen het eiland in de middeleeuwen nog regelmatig geplunderd werd door de Saracenen bouwden de bewoners van het eiland hun dorpjes op hoge kliffen. Marciana is de steilste van allemaal, een bijna verticaal dorp vol trappen en terrassen. Hoogtevrees was toentertijd nog niet uitgevonden, zo lijkt het. Terug bij de kajak, vaar ik nog een uurtje door om uiteindelijk uitgehongerd aan wal te gaan bij Spiaggia de Procchio. La Dolce Vita, het zoete leven, wordt niet beter met een perfecte lunch van pasta met kakelverse zeevruchten. Tijd om terug te gaan naar de hoofdstad.
TURKSE ZEEROVERS
Portoferraio is een indrukwekkende stad. Een vesting eigenlijk. Het was groothertog Cosimo de’ Medici die in 1548 opdracht gaf Forte della Stella en Forte Falcone te bouwen, nadat de stad meerdere keren in de as was gelegd door Turkse zeerovers. Fortificaties verbinden de forten. Er was geen doorkomen meer aan. ‘Ondoordringbaar,’ mompelden de Turken en bleven weg. Ook nu nog is het eiland met een half dozijn vrienden en twee kanonnen prima te verdedigen. Maar ja, waartegen?
En dus duiken we de smalle straatjes in. Waar de was buiten hangt te drogen, oude mannetjes wild tegen elkaar gebaren en de mediterrane ziel duimendik van de gekalkte huisjes druipt. We strijken neer bij Osteria Pepenero, een puik eethuisje in de kronkelige steegjes van Portoferraio.
Elba’s culinaire tradities bestaan uit recepten zoals sburrita, kabeljauw met knoflook, peper, olie en brood, en gurguglione, een soort ratatouille
RIJKE SMAAK
De keuken van het eiland Elba staat bekend als zuinig. Die zuinigheid heeft te maken met de geschiedenis van de bevolking: die was lange tijd vrij arm. De culinaire tradities van Elba zijn gerechten als sburrita, kabeljauw met knoflook, peper, olie en brood, en gurguglione, een soort ratatouille. Zuinig zou ik de keuken niet noemen. Rijk aan smaak wel.
Elba is een soort optelsom van al het goede van Toscane. Of een sterk geconcentreerd Corsica, maar dan zonder de heftigheid van de Corsicanen. De heftigste Corsicaan van allemaal vond het na driehonderd dagen welletjes. Boze tongen beweren dat Napoleon vluchtte. Niets is minder waar lezen we in het boek ‘The Escape from Elba’ van de Britse schrijver Norman Ian MacKenzie. Napoleon gaf een groot afscheidsfeest.
En ging daarna vol triomf aan boord. Europa terugpakken. Het werd zijn Waterloo.
‘Was hij maar op Elba gebleven,’ verzucht de eigenaar van Osteria Pepenero. Was hij maar… Misschien had hij langer geleefd, maar zeker gelukkiger. Misschien geldt dat wel voor iedereen. Geluk is eenvoudig op Elba.
Wie wil Elba nou niet verkennen?
Actief in de Toscaanse archipel
Naast zeekajakken zijn er duizend en een andere actieve activiteiten mogelijk op Elba. Denk aan e-mountainbiken, hiken, zeilen, surfen. Voor iedereen wat wils. Traveler werd geholpen door Active Travel Tuscany. Een fijne organisatie die moeiteloos alle verschillende activiteiten en overnachtingen voor ons aan elkaar knoopte.
I