Waar koningen en koninginnen skiën, ontmoeten natuur, cultuur en avontuur elkaar. In de Val d’Aran, verborgen in de Pyreneeën van Catalonië, wachten majestueuze bergen, eeuwenoude tradities en adembenemende wintersportavonturen. De perfecte plek voor sneeuwpret met familie en vrienden.

Hij steekt nogal scherp af tegen de strak hardblauwe lucht. Daar, hoog boven de rest van de wereld, staat hij: een priester in een helderwit habijt dat lijkt te stralen tegen het maagdelijke sneeuwtapijt en de gekartelde tanden van de wit getooide toppen aan de horizon. ‘Als de mensen niet naar de kerk komen, komt de kerk naar hen,’ glinstert de priester. Met een zachte glimlach schenkt hij me een hostie en zegent hij mij en mijn ski’s – geen grap, geen verkleedpartij, maar een echte zegen, hier hoog op het dak der aarde. Welkom in de Val d’Aran, waar het goddelijke, legende en werkelijkheid in elkaar overvloeien.

Verborgen kroonjuweel

De Val d’Aran, of Vall d’Aran in het Catalaans, ligt aan de noordflank van de Catalaanse Pyreneeën, als een verborgen kroonjuweel omringd door bergtoppen die de hemel strelen. Hier heerst een uniek klimaat, waardoor de sneeuwzekerheid hoog is. ‘Aran’ is een woord van Baskische origine en betekent ‘vallei’. Val d’Aran is dus eigenlijk een pleonasme, het betekent ‘vallei van de vallei’. De naam is een restant uit de pre-Romeinse oudheid, toen het gebied onder invloed van de Aquitaanse cultuur stond, die nauw verwant was aan die van de Basken. De rivier Garonne, die in Val d’Aran ontspringt, gold in de oudheid als een natuurlijke grens tussen het gebied van de Aquitani en dat van de Galliërs. De Garonne kronkelt eigenzinnig door het dal, als een twijfelende nomade die niet weet of ze bij Spanje of Frankrijk wil horen. De diversiteit van de vallei weerspiegelt zich in een bonte mix van culturen, talen en tradities, als een onontdekte schatkaart die je uitnodigt om steeds verder te gaan.

Geschiedenis die spreekt

De Val d’Aran is een levend geschiedenisboek, met stenen huizen, leistenen daken en massieve houten balken die de eeuwen lijken te doorstaan. Val d’Aran wordt voor het eerst onder die naam genoemd in het 11e-eeuwse gedicht Canço de Santa Fe. Hier klinkt, zo af en toe, nog steeds het Aranees, een eeuwenoude Romaanse taal die in dit geïsoleerde dal als in een linguïstische cocon is bewaard.

‘De eerste sporen van christendom in de regio dateren uit het begin van de vijfde eeuw,’ leest mijn dochter voor uit Wikipedia in de gondel. ‘Rond die periode, toen de Visigoten het gebied veroverden. Sindsdien heeft het gebied altijd op de rand tussen het Merovingische noorden en het Iberische zuiden gelegen, zowel geografisch, politiek als cultureel.’ Het vroege christendom voel je hier nog steeds.

Boí Taüll

We gaan een dagje skiën buiten Val d’Aran, in Boí Taüll, in het Alta Ribagorça-gewest, op een uurtje rijden van Baqueira-Beret. Niet alleen is Boí Taüll, met een top van 2.751 meter hoogte, het hoogst gelegen skigebied in de Catalaanse Pyreneeën, het ligt ook vlakbij de beroemde romaanse kerken van de Vall de Boí, Unesco Werelderfgoederen en culturele schatkamers. Een perfecte combinatie van wintersport en cultuur.

We bezoeken de romaanse kerk van Sant Climent de Taüll. Binnen projecteren digitale technieken de oorspronkelijke fresco’s, die de muren duizend jaar geleden sierden, opnieuw op diezelfde muren. Alsof je een kerk binnenstapt die in een tijdmachine is veranderd. Heiligen kijken ons indringend aan, met een devote glimlach. Verleden en heden vloeien samen als smeltwater.