Cottonpolis verdween, de bezige bijen bleven
Manchester
Romeinse vesting, onbeduidend dorp, grootste industriestad ter wereld, postindustrieel tranendal, centrum van innovatie en optimisme: Manchester heeft alles meegemaakt. Nu eerst het zijn verleden en kijkt uit naar de toekomst.
Waar je in Leeds overal afbeeldingen van uilen kunt tegenkomen, grossiert Manchester in bijen. In het stadswapen, op mozaïekvloeren, als standbeeld, als muurschildering, op drinkbekers, op plantenbakken en op nog honderd andere manieren. Daarnaast zijn er nog ongeveer 545.000 die niet kunnen vliegen maar des te beter zoemen, want in feite beschouwt elke rechtgeaarde Mancunian zich als een bezige bij.
Een herinnering aan de glorietijd van industriestad Manchester zijn de katoenmagazijnen. Je zou kunnen verwachten dat dat saaie, functionele gebouwen zijn, maar niets is minder waar. De magazijnen hebben stijl. Met name die uit de beginperiode van de industrialisatie zijn gebouwd in de stijl van Italiaanse Renaissance-stadswoningen. Dat is geen toeval. Veel Noord-Italiaanse steden waren in hun glorietijd stadstaten die in wol handelden. Daarmee voelde Victoriaans Manchester zich verwant. Gevolg is een erfenis van fraaie, in rood baksteen uitgevoerde bouwwerken die veel meer het karakter van een statige woning dan een nederige opslagplaats hebben.

Tragische helden
In de loop der jaren heeft Manchester een hoop grote namen voortgebracht. Emmeline Pankhurst bijvoorbeeld, oprichtster van de suffragettebeweging, die streed voor gelijke rechten voor de vrouw, met name het vrouwenkiesrecht. De suffragettes lieten het niet bij demonstaties alleen. Ze ketenden zich aan het hek bij de Houses of Parliament, stichtten brandjes, gooiden winkelruiten in en vernielden gemeente-eigendommen. Als ze gevangen werden genomen, gingen ze dikwijls in hongerstaking. Uiteindelijk zou de beweging in juli 1928 haar doel bereiken. Emmeline Pankhurst mocht het niet meer meemaken: ze overleed enkele weken eerder. Ze wordt herdacht via een standbeeld vlakbij St. Peter’s Hall.
Pankhurst was niet de enige tragische held die Manchester heeft voortgebracht. Wat te denken van Alan Turing, de vader van de computerwetenschap en het brein achter de Enigma machine, waarmee gedurende de Tweede Wereldoorlog de gecodeerde Duitse militaire boodschappen werden ontcijferd, iets dat de oorlog misschien wel twee jaar heeft bekort.
Turing werd in 1952 in Manchester gearresteerd op verdenking seks te hebben gehad met een andere man, iets dat op dat moment illegaal was. Hij kreeg gevangenisstraf en een hormoonbehandeling. In 1954 pleegde hij zelfmoord. Inmiddels is hij geheel gerehabiliteerd en is er in Manchester een weg naar hem vernoemd. Ook heeft hij een standbeeld in Sackville Gardens.
Number One Grandmother
In Faulkner Street lopen we onder de paifang door: de toegangspoort die het begin van Chinatown markeert.
‘Beautiful eh?’
Terwijl we de poort bestuderen is er een man op ons afgekomen die zich voorstelt als Chan. Hij studeert in de Verenigde Staten en is enkele weken op familiebezoek in zijn geboorteplaats.
‘Mijn grootouders kwamen uit Hongkong. Ze waren boeren en zijn in de jaren zestig van de vorige eeuw vanuit de New Territories naar hier verhuisd. Je moeten weten: Groot-Brittannië was toen ons moederland. We waren een Britse Kroonkolonie. Mijn grootouders gingen naar Manchester, omdat we hier in Chinatown familie hebben. Ik houd jullie toch niet op?’
We schudden naar waarheid van nee, en Chan vertelt gretig verder. ‘Er zijn in dit land vijf Chinatowns, vaak in havensteden. Naast Manchester kun je ze vinden in Liverpool, Birmingham, Newcastle en natuurlijk Londen.’
Maar Manchester is toch geen havenstad?
Een herinnering aan de glorietijd van industriestad Manchester zijn de katoenmagazijnen. Je zou kunnen verwachten dat dat saaie, functionele gebouwen zijn, maar niets is minder waar. De magazijnen hebben stijl
Chan glimlacht. ‘We liggen inderdaad 60 kilometer landinwaarts, maar dankzij het Manchester Ship Canal werden we eind negentiende eeuw de derde drukste zeehaven van het land. Dat was natuurlijk vooral om Liverpool dwars te zitten. De Liverpudlians hieven enorme tarieven om goederen voor Manchester te ontladen. Die waren vaak net zo hoog als de hele reis van het Verre Oosten naar hier. Ze hadden een monopoliepositie en daar maakten ze flink gebruik van. Totdat het kanaal kwam.’
We grinniken. We zullen op onze reis langs Noord-Engelse steden meer verhalen horen over de eeuwige concurrentiestrijd tussen Manchester en Liverpool.
Chan wandelt een stukje met ons mee door Chinatown. We passeren Ho’s Bakery, Mei Dim Restaurant, Teppanyaki Chinatown, Happy Seasons, New Emperor, Great Wall. ‘Wist je dat we hier maar liefst drie Chinese bejaardentehuizen hebben?’ zegt Chan. ‘De oudste is woonster is een ver familielid van me. Ze is 86 en we noemen haar Number One Grandmother.’
Cheshire Cat & Hair of the Dog
Hoewel de latere wereldstad in 1750 nog een dorp was, gaat de geschiedenis van Manchester terug tot de Romeinen. Net als alle Engelse steden met het woord ‘chester’ in hun naam: het verwijst naar ‘castrum’, Latijn voor fort of militair kamp. In 79 werd hier het fort Mamucium of Mancunium gebouwd. Vandaag de dag heet de wijk waar het ooit lag passend Castlefield. Een deel van het fort is gereconstrueerd, erachter ligt wat nu een van de meest karakteristieke wijken van Manchester is.
Aan de kades liggen narrowboats en in de Wharf Pub geniet je van een pint Cheshire Cat of Hair of the Dog
Castlefield is je reinste industrial heritage. Hier eindigde ooit het Bridgewater Canal, het oudste industriële kanaal ter wereld, en liep ook het Rochdale Canal. Er werden opslagmagazijnen gebouwd, spoorviaducten gebouwd en een treinstation geopend. Na het verdwijnen van de katoenindustrie en een periode van verval, begon Castelfield een nieuw leven. Het station werd omgetoverd tot het spectaculaire Science and Industry Museum, er werd een park aangelegd, in de magazijnen kwamen gewilde appartementen, pubs en restaurants zagen het licht. Aan de kades liggen narrowboats en in de Wharf Pub geniet je van een pint Cheshire Cat of Hair of the Dog, terwijl je uitkijkt terwijl je uitkijkt over de kades.
Terug naar Chinatown
Aan het eind van de dag keren we terug naar Chinatown. Chan heeft ons aangeraden iets te gaan eten in restaurant The New Emperor. ‘Prima prijs-kwaliteitsverhouding. Trouwens, Number One Grandmother en haar familie komen hier dikwijls, omdat het als een van de weinige restaurants gelijkvloers is.’ Terwijl wij van onze dim sum genieten, wordt er zowaar een oudere dame in een rolstoel binnengereden, met een Chinese familie van minstens drie generaties in haar vervolg. We maken een praatje met familie en de oude dame blijkt geen bezwaar te hebben tegen een foto. Terwijl zij onverschrokken in de lens kijkt, besluiten wij: of ze nu Ochtendglorie, Lenteperzik, Bedauwde Jasmijn of Zwarte Jade heet, voor ons is ze Number One Grandmother.

Highlights
Science & Industry Museum: alles over het spectaculaire industriële verleden van de stad
——————–
National Football Museum: met United en City huisvest Manchester twee van de beroemdste voetbalclubs ter wereld. Daar wil je meer van weten
——————–
Manchester Art Gallery: met schilderijen van de Pre-Raphaelites, Stubbs, Constable, en Turner en sculpturen van Rodin en Henry Moore
——————–
People’s History Museum: over de geschiedenis van de Britse democratie en de invloed daarvan op de bevolking; ook de Suffragettes komen aan bod
——————–
Heaton Park: een van de grootste stadsparken van Europa, inclusief een 18-hole golfbaan