Mijn ogen volgden de valleien in de richting van Argentinië. Daar stak de onbekende Argentijn Ernesto Che Guevara op zijn motor de grens over. Het was ergens hier, in een afgelegen bar, dat hij in elkaar werd geslagen in een vechtpartij, terwijl hij uit drinken was met zijn vrienden. Chili beïnvloedde niet alleen zijn gezicht, Che werd ook diep geraakt door de armoede en het sociale onrecht dat hij in de regio aantrof. In zijn dagboeken schreef hij: “Ik heb met eigen ogen het onrecht en de ellende in dit land gezien, wat een ware schande is voor de zogenaamde beschaving van het Westen.”

Guevara ging verder met de Cubaanse Revolutie, en wij daalden verder af naar het dorp Lonquimay, een verzameling van stoffige wegen, met houten huizen in verschillende stadia van fotogeniek verval. Het is nog niet zo lang geleden dat dorpen als deze afgelegen buitenposten waren, totdat enkele decennia geleden het Corralco skigebied werd gebouwd, en daarmee een nieuwe economische impuls kwam. Een paar B&B’s en hotels, een geweldig restaurant, en natuurlijk de ambachtelijke Lonquimay bierbrouwerij.

Leren van Tio Pepe

Vlakbij de hoofdweg stapt een lokale man, José Córdova genaamd, uit zijn schuurtje, ski’s in de hand. ‘Everybody-calls-me-Tío-Pepe’ ziet er erg fit uit voor zijn leeftijd en heeft een gebruind gezicht. In de jaren tachtig was hij directeur van de plaatselijke school, waar hij Pewenche kinderen leerde skiën, vlak voor de school. Ze hadden nog nooit zoiets gedaan. “Ik liep 10 kilometer met de studenten om te skiën bij de Lonquimay vulkaan. We sliepen in sneeuwgrotten. De ouders dachten dat ik gek was, maar 40 jaar later komen die kinderen me nog steeds opzoeken.” Velen van hen zijn nu parkwachters, skileraren, ski-patrouille, enz. Later werd Tío Pepe coach van het nationale Paralympische winterteam, dat uit Canada thuiskwam met 30 medailles voor Chili. Nu is hij 78, met pensioen, en heeft hij een levenslange skipas voor Corralco, waar je hem dagelijks kunt zien skiën met zijn typische bontmuts.

Vandaag worden we uitgenodigd in de ruka van Isabel Naguil en haar familie bij het Calafquen meer. De ruka is een rokerig rond houten gebouw met een centrale vuurplaats. Isabel roostert tarwe boven het open vuur, prachtig verlicht door een straal zonlicht die door het gat in het dak valt. “Wij zijn Pewenche, een subgroep van de Mapuche, wat mensen van de pehuén betekent…de Mapuche naam voor de apenboom.” Ze legt uit. “Het zijn de bomen waartussen je de afgelopen dagen hebt gewandeld, en die door houtkap bijna zijn uitgestorven.” Het blijkt dat de boom heilig is voor de Pewenche, en hun hoofdvoedsel levert: Pijnboompitten. Naarmate de lunch vordert, gaan we samen met Isabel het voedsel bereiden. Het malen van merken kruiden uit gedroogde chilis, zout en korianderzaad. Het maken van sopaipillias, een gebakken brood, en Pebre, een dip van tomaat, koriander, ui, zout en olijfolie. Na de lunch rol ik de bus in en val in slaap, om vervolgens midden in een sneeuwstorm wakker te worden.

We zijn aangekomen in Antillanca Ski Resort, gelegen op de hellingen van de Casablanca vulkaan in het Puyehue Nationaal Park. Na een poging tot sneeuwschoenwandelen in de stuifsneeuw geven we onze nederlaag toe. Er is altijd morgen nog. Terug in de veiligheid van het busje, met de horizontale sneeuw die de voorruit besproeit, denk ik terug aan het verhaal dat Isabel vertelde over Licarayen, de Mapuche die haar leven opofferde om haar volk te redden tijdens een uitbarsting van Osorno. Toen ze in de vulkaan sprong, doofde een krachtige sneeuwstorm de uitbarsting en het smeltwater creëerde de meren die Osorno tegenwoordig omringen. Vandaag is Licarayen’s geest weer aan het werk en doet haar werk om ons te beschermen.