Na een paar seizoenen in de Alpen te hebben gewerkt, besloot een jonge Zweedse fotograaf van omgeving te veranderen en met een groep vrienden naar Spanje te reizen om in de Pyreneeën van het skiën te genieten en van de fotografie te leven. Het was eind jaren tachtig. Wat hij toen nog niet wist, was dat hij in Spanje zou blijven wonen. En dat hij, decennia later, nog steeds zou skiën in die bergen—én ons zou blijven verrassen met zijn inspirerende beelden van sport en natuur. Maak kennis met Mikael Helsing.
Fotografieportfolio
Mikael Helsing
Hoi Mikael, hoe komt een Zweed in Spanje?
‘Mijn twee grote hobby’s, fotografie en skiën, brachten me naar Spanje. Ik woonde in Zweden en wilde beginnen met fotografie. Een reeks bepalende factoren—de kou, de korte dagen en het gebrek aan licht in de winter—moedigden me aan om op reis te gaan. En zo begon ik te skiën in de Alpen. Ik bevond me op erg toeristische plekken, maar om met fotografie te kunnen werken, had ik een rustigere omgeving nodig. Terug in Zweden na het tweede skiseizoen in de Alpen bezocht ik de Spaanse ambassade in Stockholm om informatie in te winnen over de skigebieden op het Iberisch schiereiland. De Sierra Nevada werd mij aanbevolen vanwege de zonuren, maar het was een behoorlijke afstand: zo’n 4.500 km van mijn dorp in Zweden. Maar de tweede optie beviel me beter omdat het “dichterbij” was, op slechts 3.500 km afstand: Baqueira-Beret. Het daaropvolgende winterseizoen bereidde ik me grondig voor, propte mijn auto vol met ski- en fotografiemateriaal en ging met enkele collega’s naar Spanje om als skifotograaf te werken.’
Wanneer en hoe ben je begonnen met fotograferen?
‘Ik deed aan alpineskiën in Zweden, maar de sportieve resultaten waren niet wat ik verwachtte… en ik begon foto’s te nemen van mijn vrienden als ze aan het skiën waren. Beetje bij beetje voelde ik me op mijn gemak en begon ik ook de money shots te maken. Ik zag de mogelijkheid om niet alleen het geld van de investering terug te verdienen, maar ook winst te maken en een leuke hobby te hebben.’
Op welk moment realiseerde je je dat je een professional was?
‘Na een paar seizoenen skiën realiseerde ik me dat het resultaat goed genoeg was om te verkopen en te concurreren met de gevestigde fotografen in de skiwereld. Dat stimuleerde mij enorm en ik investeerde in materiaal om een hoger kwaliteitsniveau te bereiken dan wat ik tot dan toe had.’
‘Ik heb bijna alle mogelijke varianten van fotografie doorlopen, en dat heeft op een of andere manier mijn visie als fotograaf gevormd’
Welke thema’s vind je het mooist?
‘Alle onderwerpen die met sport en natuur te maken hebben en waar ik als fotograaf iets ‘eigens’ aan kan bijdragen. Als het opdrachten of momenten zijn met wat lastig licht of uitdagend weer, dan motiveert me dat juist extra. Ik werk heel graag met flitslicht in de buitenlucht, en de afgelopen jaren is belichtingsapparatuur enorm verbeterd. Daardoor heb ik nu een compacte set die perfect is voor werk op locatie.
Ik beschouw mijzelf als een openluchtfotograaf, een gebied waarop de meeste onderwerpen uiteraard buiten worden genomen en vaak een aanzienlijke hoeveelheid licht vereisen. Mijn werk is zeer gevarieerd geweest: portretten, studiofotografie, sportevenementen, reizen, reclame, producttesten, fietsen, motorfietsen, auto’s, enz… Mijn carrière is één grote fotografiecursus. Ik heb bijna alle mogelijke varianten van fotografie doorlopen, en dat heeft op de een of andere manier mijn visie als fotograaf gevormd.’
Wat is het moeilijkste aan goede foto’s maken in de winter?
‘Fotograferen in de winter en in de sneeuw is niet per se moeilijker, maar de omstandigheden vormen de echte uitdaging: de kou, de vocht, het moeizame bewegen door dikke sneeuwlagen… In de bergen kent de winter veel gure dagen, en dat remt de productie af. Daarom is het heel belangrijk dat je kennis hebt van de activiteit die je fotografeert en dat je de weinige goede momenten benut om de klus te klaren. In de tijd van de analoge camera’s werd vaak gezegd dat belichten in de sneeuw lastig was, door de weerkaatsing van de zon. Maar juist omdat sneeuw een wit oppervlak is dat het zonlicht reflecteert en daarmee meer van de scène verlicht, denk ik dat er eigenlijk meer voordelen dan nadelen zijn aan fotograferen in sneeuw en zonlicht. Het klopt dat het dynamisch bereik van je camera—wat de sensor registreert tussen het helderste en donkerste deel van een beeld—vaak kleiner is dan wat je met het blote oog ziet. Maar dat is bij alle camera’s zo, in meerdere of mindere mate.
Een ander punt om rekening mee te houden bij het juist belichten op een zonnige dag in de sneeuw, is dat amateurfotografen vroeger zelden foto’s maakten onder zulke omstandigheden. Net als met alles geldt: oefening baart kunst. Tegenwoordig klaagt niemand daarover, want het kost geen geld om met digitale camera’s te fotograferen. Gaat het niet in één keer goed? Dan maak je gewoon nóg een foto—het kost je niets extra.
Kortom: het lastigste aan fotograferen in de winter is niet het licht, maar op de juiste plek zijn, je materiaal op orde hebben én—niet onbelangrijk—omringd zijn door serieuze mensen. Zowel skiërs als je productieteam moeten weten wat ze doen. Uiteindelijk is skifotografie een kwestie van een goed geolied team dat samenwerkt.’
Je hebt veel gereisd… Wat is je favoriete winterbestemming?
‘Ik heb geen voorkeursbestemming. Ik ben op veel prachtige plekken geweest en heb op al die verschillende plekken evenveel mooie, unieke ervaringen mogen beleven. Wat ik heb gezien is dat er bepaalde plaatsen zijn waar licht belangrijker is dan op andere plaatsen, bijvoorbeeld in het noorden van Noorwegen. Op veel plaatsen in de Alpen heb je een uitzonderlijke sneeuwkwaliteit. In de Pyreneeën vind je een mix van adembenemende plekken en fantastisch licht, vooral in de maanden december en januari. We kunnen zeggen dat ik een favoriete plek heb voor elk soort werk zonder de plaatsen te noemen omdat ik iets geheim moet houden…’
Wat biedt Spanje je als land op fotografisch gebied?
‘Spanje is een land dat een grote verscheidenheid aan landschappen biedt. Je hebt alles, van hoge bergen met sneeuw, via bossen van allerlei soorten, stranden en kusten van oneindige variatie. Eilanden in de Middellandse Zee en in de Atlantische Oceaan, woestijnen, rivieren, ongelooflijke rotsformaties, verschillende dorpjes in vele delen van het land… Ik raak niet uitgepraat over de gevarieerde microklimaten in de verschillende streken van Spanje. Ik denk dat het een van de landen is met de grootste verscheidenheid aan landschappen en klimatologie, althans in Europa.’
Wat zijn je zwakke punten?
‘Zwakke punten als fotograaf… Onnodige haast, zonder twijfel. Ik werk al jaren aan allerlei soorten wedstrijden en evenementen, maar toch merk ik dat mijn zenuwen me soms meer laten lijden dan nodig is. Er zijn momenten waarop ik niet alles eruit haal wat er in me zit. Andere gebieden waarop ik naar mijn gevoel niet veel bijdraag zijn bruiloften en sociale kwesties. Misschien is het niet omdat ik er niet van houd, maar omdat het onderwerpen zijn die andere kwaliteiten vereisen als fotograaf, die ik niet heb.’
En jij, heb jij nog dingen te leren over de kunst van het fotograferen?
‘Fotografie is een samenspel van verschillende tools: je camera, lenzen, lichtbronnen, bewerkingsprogramma’s… Maar net zo belangrijk is je interpretatie als fotograaf—je kritische, getrainde oog. Dat deel is puur subjectief. Zowel het gereedschap als je oog hebben tijd nodig om zich te ontwikkelen. Digitale camera’s hebben een ongelooflijk ‘ritme’ in de technologische ontwikkeling, en uw ogen (en geest) ‘trainen’ met elke fotografische sessie. De verbeelding, ervaring en kennis van elke fotograaf is uiteraard zeer subjectief. Sommige fotografen hebben veel verbeeldingskracht, terwijl anderen een buitengewone technische kennis hebben.
Toen ik begon in de fotografie waren camera’s nog analoog. Inmiddels leven we al meer dan twintig jaar in het digitale tijdperk, waarin elk nieuw cameramodel weer verbeteringen biedt ten opzichte van de vorige. Lenzen zijn sneller en van hogere kwaliteit geworden, en ook de belichtingsapparatuur die we nodig hebben om goed werk te leveren is met sprongen vooruitgegaan.
Andere factoren om rekening mee te houden zijn de trends: beelden moeten een frisse uitstraling hebben om nog op te vallen. Dat vraagt om een voortdurende zoektocht naar vernieuwing en verbetering in ons werk. Naar mijn mening is fotografie voortdurend in ontwikkeling. Als fotograaf moet je je blijven aanpassen aan de tools die de markt biedt—en dat betekent ook dat je telkens opnieuw moet nadenken over hoe je die technologie of verbeteringen toepast in je manier van werken. Je moet openstaan voor nieuwe tools—fotografie is een reis die nooit stopt.’
Fotografieworkshops
Mikael Helsing organiseert cursussen en workshops op diverse plekken in Spanje, met thema’s variërend van landschapsfotografie tot outdoor sport en portret. Of je nu je techniek wilt aanscherpen, je belichting wilt verbeteren, beweging wilt leren vastleggen of aan je nabewerking wilt werken—je bent bij hem aan het juiste adres.