Het grote feest der ontdekken
New York City
De grootste stad van de Verenigde Staten, en die door sommigen zelfs liefkozend de hoofdstad van de wereld wordt genoemd, is een metropool die haar bezoekers absorbeert. Iedereen die ook maar een stap in The Big Apple zet, waant zich New Yorker en is dat ook. Een ode aan de Grote Smeltkroes.
Het koosjere brood ligt nog na te dampen in de rekken van de Joodse bakker in South-Williamsburg. Chassidische Joden met hun karakteristieke krulletjes langs de slapen, hoge hoeden en keppeltjes, de dames met pruiken en ingetogen jurken, lopen af en aan. Morgen is het sjabbat. Dan geldt onder de halacha de melacha. Oftewel, volgens de joodse wet mag er geen arbeid verricht worden. Er dient vandaag ingekocht te worden. De bakker vaart er wel bij. De challes vliegen geurend over de toonbank.
Een paar subway-haltes verder in Chinatown venten de Chinezen hun waren uit. Ik loop langs bakken vol levende, krioelende krabben. Gedroogde stokvissen vullen de lucht, en de neuzen, met hun welriekende walm. Viskramen met duizelingwekkende hoeveelheden zeegoud, fruitkramen met kleurige vruchten waarvan het bestaan mij niet bekend was. Kooppaleizen vol tierelantijnen en snuisterijen. Straten vol hot pot– en dimsumeetpaleizen zover de maag strekt.
In Little Italy pronkt iedere pizzeria met de penoze die hier ooit een broodje pastrami peuzelde. Zwart-witfoto’s van maffiosi en filmsterren die hun bekendheid danken aan het feit dat ze eruitzien als maffiabaas. Kiss me, I’m Italian. En dat allemaal onder het toeziend oog van de hemelreikende skyscrapers van Lower Manhattan en het Financial District. Afkomst is nooit ver verwijderd in de Stad Die Nooit Slaapt. Maar afkomst is ook niet-bestaand. Zet een voet in New York en je bent een New Yorker. “If I can make it there, I’ll make it anywhere. It’s up to you. New York, New York.”
In Little Italy pronkt iedere pizzeria met de penoze die hier ooit een broodje pastrami peuzelde
Wie New York wil voelen, moet zich verplaatsen met de subway en eigenlijk lukraak bij iedere halte uitstappen. Iedere halte lijkt een reis naar een ander universum dat toch onlosmakelijk met elkaar verbonden is. De vijf boroughs, The Bronx, Queens, Brooklyn, Staten Island en Manhattan, hebben hun eigen sfeer en cultuur. En die boroughs hebben allemaal weer deelwijkjes met hun eigen unieke saus en ieder deelwijkje heeft weer een blok of een avenue… New York is het Grote Feest der Ontdekken.
Die subway is een universum op zich. Met zijn driehonderdachtenzestig (368!) kilometer is het een van de grootste ondergrondse treinstelsels ter wereld. De eerste metrolijn, van dit opmerkelijk eenvoudig te doorgronden netwerk, opende al in 1904. In de zomer kan het er bloed en bloedheet zijn en dat is het nu ook.
De ondergrondse tunnels omarmen de warmte en houden haar vast. Gelukkig hebben alle wagons airco. Rondreizen per subway is de snelste manier om je voort te bewegen in een van de grootste stedelijke gebieden die onze aarde kent. Vergeet de auto. Het verkeer is de hel op anabolen.
Als je een kaartje koopt met je Mastercard in een van de automaten, vraagt het apparaat om je ZIP-code, je postcode
Een Metropas, die een week geldig is, kost slecht $ 32,- en biedt toegang tot alle uithoeken van de Big Apple. Slim weetje: als je een kaartje koopt met je Mastercard in een van de automaten, vraagt het apparaat om je ZIP-code, je postcode. De machine herkent alleen Amerikaanse postcodes. Zonder postcode kun je niet betalen met je Mastercard. Bij veel apparaten zie je dan ook toeristen met de spreekwoordelijke handen in het haar, vloekend bij de automaten staan. De oplossing is simpel. Toets als pincode vijf keer 0 of vijf keer 9 in. Dan weet het apparaat dat je uit het buitenland komt en accepteert het de betaling. Een kind kan de was doen, maar je moet het wel even weten. Bij deze.
Wanneer je naar het noorden rijdt, en de verkeersjungle van de stad achter je laat, waan je je binnen een kleine veertig minuten in weer een andere wereld. Via The Bronx, rij je naar Yonkers en daarna begint het groen én een stukje Nederlandse herkenning. Nu zijn de Nederlandse invloeden in New York, het voormalige Nieuw-Amsterdam, overal tastbaar, voor wie een beetje oplet. Harlem, Haarlem. Wallstreet, Waalstraat. Coney Island, Konijneneiland, Brooklyn, Breukelen. En ga zo maar door. Hier, een stukje boven Yonkers, vind je Tarrytown. Oftewel Tarwestad. Ooit gesticht door de Nederlanders die hun geluk gingen beproeven in Nieuw Nederland in de Nieuwe Wereld. Vandaag de dag is het een rustiek, slaperig stadje midden in het groen. Bijna bizar dat dit zo dicht bij de metropool te vinden is.
Naast Tarrytown ligt Sleepy Hollow, bekend geworden door de legende van de Headless Horseman die volgens diezelfde legende begraven ligt op de begraafplaats van The Old Dutch Church. Vanwaar hij iedere Halloween uit zijn graf opstaat om zijn hoofd te zoeken. Best bijzonder om over dit beroemde kerkhof te struinen. Op de oude verweerde graven zie ik buitengewoon veel Ackermans, Brouwers, Van de Rondes en Van Tessels die hier hun eeuwige rust uitliggen.
Op de begraafplaats van The Old Dutch Church zie ik buitengewoon veel Ackermans, Brouwers en Van Tessels die hier hun eeuwige rust uitliggen
Bij opmerkelijk veel van de mannelijke graven met Nederlandse naam zie je star spangled banners staan: een eerbetoon aan hen die vochten in de Amerikaanse vrijheidsoorlog of de vele oorlogen die daarna volgden. Een muur van een van de bijgebouwen van de kerk is volledig behangen met klompen in alle kleuren en maten.
Maar het waren uiteraard niet alleen de Nederlanders. Want hoe moeilijk men nu ook doet over immigranten in de US of A, feit blijft dat dit land louter uit immigranten bestaat. Het handjevol Indianen even niet meegerekend.
In de tijd dat Walt Whitman leefde, volgens velen de grootste Amerikaanse dichter ooit, was de Verenigde Staten de plek van een van de grootste volksverhuizingen ooit. Tussen 1820 en 1880 stonden de poorten wijd open. Drie miljoen Duitsers, drie miljoen Ieren, een miljoen Britten, zevenhonderdvijftigduizend Oostenrijkers, zevenhonderdvijftigduizend Canadezen, een kwart miljoen Chinezen en nog ongeveer een miljoen uit de rest van de wereld kwamen er in die zestig jaar binnen. Dat zijn er over zestig jaar tijd zo’n 445 per dag. Dag in, dag uit. Iedereen had zijn eigen redenen.
Amerika had iedereen nodig om tot wasdom te komen en het land volledig te koloniseren
De Duitsers zochten vrijheid en landbouwgrond. De Ieren zochten, naast hun geluk, vooral een weg uit de hel die Ierland was geworden na een mislukte aardappeloogst die hongersnood en verderf met zich meebracht. Amerika had iedereen nodig om tot wasdom te komen en het land volledig te koloniseren.
De meesten kwamen binnen via Ellis Island, een eiland voor de kust van New York, naast het eiland waar het Vrijheidsbeeld op prijkt. Hier werden ze gekeurd, getest en gewogen. 98% mocht door, 2% werd te gestoord of te ziek bevonden en moest the land of opportunity weer verlaten.
Vergeet je Mastercard niet als je op reis gaat
Met een Mastercard heb je altijd de juiste valuta op zak. Want je kunt wereldwijd op 35 miljoen adressen betalen met je kaart. Dus wat je in het buitenland of op vakantie ook tegenkomt of meemaakt, je kunt op vele plekken met je Mastercard betalen.
Het moet een bijzondere tijd zijn geweest toen Whitman zijn meesterwerk, het gedicht Keep your Splendid Silent Sun schreef dat we voor deze editie van Wideoyster verfilmd hebben. Een stad vol mensen vers van de boot. Je weg zien te vinden in dat vreemde land. Vaak moederziel alleen. Rauw en hard, vol verdwaasde nieuwelingen en gehaaide rotten moet de wereld zijn geweest die Walt Whitman in 1865 lyrisch beschreef in zijn epische ode aan de stad. Hij was er desalniettemin even verliefd op als wij nu.
“If I can make it there, I’ll make it anywhere. It’s up to you. New York, New York”
Het huidige New York is niet zo hard en rauw meer. De criminaliteit daalt al achtentwintig jaar op een rij. In de jaren zeventig en tachtig kon je als blanke beter geen stap zetten na 110th Street in Harlem. Want it was a hell of tester, zoals Bobby Womack zong. Nu voelt alles rustig en veilig. En die grote bek waar de New Yorkers zo bekend om staan? Ach, wanneer je uit het botte Nederland komt, valt dat reuze mee. Vandaag de dag bestaat de stad uit harde werkers, niet meer dan een week per jaar vakantie hebben wordt als volstrekt normaal beschouwd. Men leeft zijn leven in de tredmolen van het kapitalistische bestaan.
New York absorbeert je. Neemt je zoals je bent. De stad is een levend organisme. Het bruisende bewijs dat de multiculturele samenleving absoluut wel werkt, wat een Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken ook moge zeggen. Wil jij vandaag in je badjas de stad in? Geen hond die je opmerkt. Waarom zou je je als New Yorker druk maken om zoiets? Ze hebben wel wat beters te doen. “If I can make it there, I’ll make it anywhere. It’s up to you. New York, New York.”
Sommige dingen zijn onbetaalbaar.
Voor de rest is er MasterCard
Nog een paar Mastercard voordelen op een rij
Stel je komt dat leuke jurkje tegen of een ander buitenkansje. Als je op reis bent, kan extra bestedingsruimte handig zijn. Met je Mastercard heb je extra bestedingslimiet. En wanneer je een auto wilt huren in het buitenland gaat dat super gemakkelijk en snel met je Mastercard. Je kunt je kaart ook gebruiken voor de reservering of om de eventuele borg mee te betalen. En dat geldt ook voor het boeken of reserveren van een hotel. Ga je op reis? Vergeet je Mastercard niet.
I