Albanese Alpen
De Vervloekte Bergen
Op zoek naar een woest en ruig gebergte reist Hans Avontuur naar Albanië. Hij krijgt precies wat hij hoopt. Over bloedwraak, eenzaamheid, legendarische gastvrijheid, een illegale grensovergang en één van de spectaculairste rotsformaties van Europa.
Theth is een verborgen plek waar de bewoners zich door niemand de wet laten voorschrijven. Nu niet en vroeger niet. Zelfs de Ottomaanse pasja, die tot 1912 de halve Balkan onder de knoet had, begreep al gauw dat deze vallei te afgelegen was om met harde hand te onderdrukken.
Het is nog altijd een arme streek. De mensen bezitten er weinig meer dan hun trots en legendarische gastvrijheid. Als bezoeker ben je meer dan welkom. Maar maak geen misbruik van de ruimhartigheid. Het komt je duur te staan.
Enkele jaren geleden bedreigde een hotelier, een nieuwkomer uit Tirana, enkele locals met een pistool. Fatale blunder. Hij is later dood teruggevonden, het hotel platgebrand. De bewoners van Theth kennen het verhaal en misschien ook de betrokkenen, maar wie navroeg komt doen krijgt geen antwoord. Hier zijn ze gewend om hun zaakjes zelf te regelen.
Daar ligt het dorp. Eindelijk. Op de bodem van een keteldal. De grillige pieken en machtige steile wanden die het dorp omsluiten degraderen de huizen tot mini-formaat. Het is precies zoals schrijver A. den Doolaard dit uitzicht in de jaren dertig van de vorige eeuw beschreef: ‘…een lachwekkende poging van de mens om de natuur het hoofd te bieden.’
Dit is waarom ik naar dit berggebied op de grens van Albanië, Montenegro en een puntje Kosovo ben gekomen. Ik houd van de Alpen, maar stoor me aan het toenemende kant-en-klaar toerisme. De keurig onderhouden paden, de routeborden inclusief tijdsduur, de thema-wandelingen, panoramaterrassen, berghutten met e-bike oplaadpunt.
Op zoek naar meer ongerepte natuur, bezocht ik het hart van de Pyreneeën. Dat kwam aardig in de buurt, maar het moest in Europa nog wilder kunnen. En toen hoorde ik in een groezelig café in het Montenegrijnse Kolašin de naam vallen: de Vervloekte Bergen. De man bleek een berggids te zijn en hield het kort: ‘Ja, dat is precies wat je zoekt.’
Ondertussen arriveer ik bij mijn guesthouse. De gastvrijheid wordt onderstreept met een tafel vol heerlijks van de streek: kazen, gedroogd vlees, gegrilde groente, huisgebakken brood. Zo hard en vijandig als de bergwereld van buiten is, zo warm en zacht is hij van binnen, bij de mensen thuis.
“Ik ben hier geboren. Het leven is zwaar, maar mooi”
Den Doolaard gebruikte de dramatische setting van Theth als decor voor zijn klassieker De Herberg met het Hoefijzer. De pastorie waar het verhaal over bloedwraak zich afspeelt is verdwenen, maar de kerk staat er nog. Evenals de bloedwraaktoren. Hierin trokken bedreigde families zich terug tot het geschil naar ieders tevredenheid was opgelost. Voor één van de hoogbejaarde boerderijen hangt de in het zwart geklede Catherina de was op: ‘Ik ben hier geboren. Het leven is zwaar, maar mooi.’
Het geïsoleerde dal – tijdens het communistisch regime zelfs verboden voor bezoekers – heeft een schoonheid waar je tegen bestand moet zijn. Het is zo’n plek waar elk geluid onheilspellend echoot, waar je dingen hoort die er niet zijn en waar je in de schemering over je schouder kijkt hoewel je weet dat er niemand loopt.
Vroeger woonden hier 150 families, nu iets meer dan 20. Maar de mensen komen langzaam maar zeker terug nu ze zien dat je hier met de natuur en het toerisme een bestaan kunt opbouwen. Schoonheid genoeg. Loop over een willekeurig pad het dorp uit en de natuur zal je omarmen. Ik volg een bergbeek stroomopwaarts door een landschap van rotsblokken en poeltjes met kristalhelder water. Omhoog, beetje omlaag, verder omhoog.
In de verte hoor ik geruis. Met elke stap komt het dichterbij. Ik daal af langs een gammele houten trap, klim op de andere oever omhoog en… kijk uit op een azuurblauw, bijna volmaakt rond bergmeer dat gevuld wordt door een waterval: de Blue Eye. Iets verderop is een houten zitje gemaakt, dat boven het meertje lijkt te zweven.
Ik volg een bergbeek stroomopwaarts door een landschap van rotsblokken en poeltjes met kristalhelder water
Dream Now, Explore Later
Ontdek het zuiden van Albanië te paard
Een van de beste manieren om een land te leren kennen is te paard via kleine weggetjes en dwars door de natuur. Caravan Horse Riding Albania bevindt zich in het zuiden van Albanië, minder vervloekt dan de bergen in het noorden van het land, maar net zo spectaculair. De stallen, met drieënveertig perfect onderhouden paarden, zijn gevestigd in het kleine dorpje Asim Zeneli. Caravan Horse Riding Albania verwelkomt hier sinds 2011 paarden-, natuur-, geschiedenis- en cultuurliefhebbers.
Het bedrijf bevindt zich op het platteland tussen schilderachtige heuvels, groene valleien en is omgeven door hoge bergen. Het ligt op slechts enkele kilometers afstand van Gjirokastra, een door UNESCO beschermde stad in het zuiden van Albanië.
Ervaar de Albanese gastvrijheid
De gastvrije Albanese manier van leven laten zien aan elke reiziger: dat is sinds 2013 het doel van Off Limits Albania. Niet alleen in de zomer, maar ook in de winter nemen ze je mee naar de Vervloekte Bergen. Maar dat is slechts één van de trips die ze aanbieden.
Off Limits Albania zet zich niet alleen in om authentieke ervaringen te creëren tussen reizigers en lokale gemeenschappen, maar zorgt ervoor dat de mensen en plaatsen die je bezoekt er ook baat bij hebben. Wanneer je met Off Limits reist, ben je geen bezoeker. Je bent meer een vriend die deel uitmaakt van, en bijdraagt aan, de Albanese gemeenschap. Toerisme met het hart op de goede plaats.
Albanees erfgoed en nog veel meer
Albanië is ongerept en onontdekt. Vergeet massatoerisme, het bestaat namelijk niet in Albanië. Dit land schreeuwt om ontdekt te worden. Adventure & Fun Albanië heeft elk paadje en weggetje al voor je bewandeld, op zoek naar de best bewaarde geheimen in het land. Sinds de oudheid heeft Albanië verschillende culturele invloeden zien komen en gaan. Denk aan archeologische en historische schatten, zoals Romeinse of Griekse steden, ommuurde steden, kloosters en andere interessante geschiedkundige juwelen. Adventure & Fun Albanië biedt reizen door plaatsen vol majestueuze landschappen, spectaculaire bergen zoals de Vervloekte Bergen, afgelegen valleien, diepe kloven, kleine verborgen baaien en een kristalheldere zee.
Theth. Het is lastig om er te komen en lastig om er weg te gaan. Maar ik wil naar de vallei van Valbona. Te voet te bereiken via de bijna 1.800 meter hoge Valbonapas of over de weg en het water van het Koman-meer. De vier uur durende overtocht met een krakende, stampende oude veerboot is een droomcruise: smaragdgroen water, een kloof die zich opent en sluit, adelaars zwevend door de grijze lucht.
Het regent zachtjes en er staat een snijdende wind. De meeste passagiers zitten in de warme kombuis, maar ik ga naar het bovendek om zo min mogelijk van de reis te missen. Een uur lang is er niets, he-le-maal niets dat wijst op aanwezigheid van mensen. En dan plots is daar een boerderij die zich aan de bergwand lijkt vast te klampen. Er zijn geschiktere plekken te bedenken om je vee te laten grazen.
Vanaf eindpunt Fierzë gaat sinds 2015 een goede asfaltweg naar Valbona. Het heeft het dal bereikbaarder én kwetsbaarder gemaakt. Hoewel het een Nationaal Park is, zijn er plannen voor een grote cabinelift én wordt er al gewerkt aan een waterkrachtcentrale. De bewoners verzetten zich, maar de macht van het kapitaal is groot.
De Amerikaanse Catherine Bohne ging in 2009 elf dagen op vakantie naar Valbona, ontmoette de Albanees Alfred op de ferry en is nooit meer weggegaan. ‘Het is hier zo onvoorstelbaar mooi. Neem de verwilderde kersen-, pruim- en appelboomgaarden, waar de beren graag komen. Of neem het gehucht Çerem op de berg. Zonder stroom, warm water of telefoonbereik kom je daar vanzelf los van het dagelijks bestaan.’
Het zijn elementen die Valbona uniek maken en waarmee je duurzaam toerisme kunt ontwikkelen, passend bij een Nationaal Park. Maar het dal wordt bedreigd omdat de Albanezen uit Tirana een heel ander idee hebben van natuurbeleving. Die willen volgens Bohne het liefst met hun Mercedes naar een liftstation rijden, een cabine omhoog nemen en dan boven luxe eten met uitzicht…
Voorlopig heerst in gehuchten als Dragobia, Çerem en Kokaj nog de volledige rust. En op almen zoals Bruni Brahimit brengen boerenfamilies nog altijd de zomermaanden door. Verstoken van luxe en comfort, levend met beren en wolven, op het ritme van de zon en met een klein sterk paard om kaas naar beneden te brengen en voorraden mee terug naar boven.
Tegen beter weten in, hoop ik dat het zo zal blijven. Hier op de grens van Albanië, Montenegro en Kosovo bestaat de kans om het ongerepter, kleinschaliger en duurzamer te houden dan in de Alpen. Zonder alle fouten die daar op sommige plaatsen zijn gemaakt en unieke landschap voorgoed hebben verprutst. Ik slaap die nacht slecht, wordt geteisterd door beelden van kabelbanen, wellnesshotels, bergrestaurants met zelfbediening.
Aanhoudende zware regenval dwingt me om Valbona vroegtijdig te verlaten. Aan de andere kant van het massief, in Montenegro, zou morgen de zon schijnen. Vanuit Albanië stuur ik naar de grote stad Pejë in Kosovo. Aan de koffie raak ik in gesprek met locals die me vertellen dat er een sluipweggetje bestaat dat de gesloten grensovergang – er is discussie over de juiste locatie – met Montenegro omzeilt. Illegaal inderdaad, maar met een beetje geluk is er geen grenspolitie en het zou me uren omrijden besparen.
Met licht kloppend hart de vallei in. Er is niemand te zien. Met elke kilometer groeit het optimisme. Asfalt verandert in een gravelweg, de gravelweg in een karrenspoor. Precies zoals de locals het me hadden beschreven. Nog maar een klein stukje naar de grens. Au! Dikke pech! Twee politieauto’s. Dat is niet waar ik op zit te wachten in een streek die na de Joegoslavië-oorlog door tal van grensconflicten is verscheurd.
Juist als het wat ongemakkelijk dreigt te worden, verschijnt de baas van het clubje. Hij kijkt me vriendelijk aan en lacht:
“No problem. We are here to help you”
Geen tijd meer om gauw tien euro in mijn paspoort te steken. Dat wil nog wel eens helpen. Stoppen. Raampje open. Reisdocument en rijbewijs inleveren. Daar heb je het al. Eigen schuld, had ik nou maar gewoon omgereden.
Agent 1 wil weten waar ik naartoe ga.
Agent 2 waar ik vandaan kom.
Agent 1 wil weten waarom ik deze route neem.
Agent 2 vraagt of ik bij het politiebureau in Pejë om toestemming heb gevraagd.
Juist als het wat ongemakkelijk dreigt te worden, verschijnt de baas van het clubje. Hij kijkt me vriendelijk aan en lacht: ‘No problem. We are here to help you.’
Hij wil een selfie met mij en de andere agenten maken en wenst me daarna een veilige reis.
Dream Now, Explore Later
Een trip door Albanië
Albanian Trip is opgericht door een groep vrienden uit Tirana, de hoofdstad van Albanië, met een passie voor reizen. Vriendelijk, deskundig laten ze je de speciale plekjes van dit gevarieerde land zien. Ze bieden uiteraard ook reizen naar de Vervloekte Bergen aan.
Hun focus is het aanbieden van reizen vanuit de gedachte dat Albanië en de Balkan (net als de rest van de wereld) behouden moeten blijven voor toekomstige generaties.
Verantwoordelijk en duurzaam toerisme, zowel voor de mensen als voor het milieu, de filosofie van Albanian Trip.
Ga ontdekken!
Het team dat Xplore Albania startte, vroeg zich af hoe het mogelijk is dat de natuur en de locaties van hun land nog zo onbekend zijn bij reizigers. Dat moest maar eens veranderen. Albanië is gezegend met een mediterraan klimaat, ongeveer driehonderd dagen zon en een diversiteit aan natuur om je vingers bij af te likken. 70% van Albanië is bedekt met golvende bergen, Ottomaanse architectuur, eindeloos gastvrije inwoners. Daarnaast heeft het een kustlijn van 476 km vol ongerepte stranden. Xplore Albanië biedt een grote verscheidenheid aan tours; bewandel de ongetemde paden in de Vervloekte Bergen of ga zeilen op de Ionische Zee, langs de Albanese Riviera. Dompel jezelf onder in de diepe turquoise wateren en de ongelofelijke panorama’s die Albanië te bieden heeft.
Verruim je geest
Nieuwe verbazingwekkende landschappen, onbekende geuren en geluiden maar vooral luisteren naar de verhalen en levens van mensen die op een andere manier leven, verruimt je geest. Je krijgt een nieuw perspectief dat je de rest van je leven meedraagt. Dat is de filosofie die wij delen met Sondor Travel.
Sondor Travel is actief in Albanië en de Balkan en biedt reispakketten, dagtochten en activiteiten op maat voor iedereen. Bekijk de verschillende, unieke tours die ze aanbieden, variërend van ontspannende cultuurvakanties tot verkwikkende wandeltochten in de Albanese Alpen.
‘Ben je via Pejë gekomen?’
‘Zonder te betalen.’
‘Wat een geluk.’
Elke nacht moeten de dieren naar binnen om ze te beschermen tegen de wolven die hier rondzwerven
Mijn pad volgt de bergkam. Rechts beneden het plateau, links het bergspektakel. Hoe verder, hoe hoger, hoe nóg mooier het wordt. Pas helemaal op de top van de 2.056 meter hoge Talijanca kom ik mensen tegen. Herderin Ardita en haar twee zoons. Zij spreken enkel Albanees – we bevinden ons letterlijk óp de grens van Albanië en Montenegro – en veel verder dan handen en voeten komen we niet. Op mijn telefoon laat ik foto’s van Nederland zien. Groen en plat.
Ze gieren het uit en maken gebaren: ‘Plat, plat, plat!’
Nadat we afscheid hebben genomen zie ik hoe zij met speels gemak de helling af lopen en de berg aan de overkant beklimmen om er hun schapen bij elkaar te drijven. Elke nacht moeten de dieren naar binnen om ze te beschermen tegen de wolven die hier rondzwerven. Ik volg het pad tot aan de afdaling naar Grbaje en draai me nog een laatste keer om. Op een top in de verte staan Ardita en haar zoons.
Ze zwaaien en verdwijnen in de schoot van de Vervloekte Bergen.
Dream Now, Explore Later
Weg van het massatoerisme
Hoewel Albanië vanuit de meeste Europese bestemmingen makkelijk te bereiken is, zelfs met de trein, is het land niet gevallen voor massatoerisme en dat zal het ook nooit doen. Ze hebben geleerd van de buurlanden die wel in die val gelopen zijn. Dat maakt Albanië een bestemming voor mensen die echt iets echt willen ontdekken, en dat op een duurzame manier willen doen. Ecotour Albania helpt daarbij.
Albanië heeft zoveel te bieden: de Albanese Alpen zijn geschikt om te wandelen; de stranden aan de Riviera zijn perfect om te ontspannen, Albanië heeft 13 Nationale Parken, 3 UNESCO-plaatsen en vele andere interessante plaatsen die (nog) niet beroemd zijn. Ecotour Albania laat het je allemaal zien.
Laat niets anders achter dan voetsporen
De Albanese Alpen zijn een paradijs voor wandelaars. En de gidsen van Outdoor Albania kennen het gebied als geen ander. Ga met de boot van Koman Gorge naar Valbona en start je wandeling naar Thethi. Kijk ven omhoog en zie de adelaars over je heen vliegen. Terwijl je steeds dieper de bergen in gaat, zie je grote populaties berggeiten, klauterend over de steile rotsen.
De specialiteiten van Outdoor Albania zijn wandeltochten en reizen die je het erfgoed van Albanië laten ontdekken. Maar ze bieden ook andere avontuurlijke activiteiten in Albanië aan, zoals fietsen, zeekajakken, raften, sneeuwschoenwandelen en canyoning.
Laten we Zbulo!
Zbulo is niet zomaar een verzonnen woord, het betekent ontdekken of verkennen in het Shqip (Albanees). En dat is precies wat de mensen van Zbulo willen: jou hun geweldig gastvrije en veilige Albanië laten ontdekken.
Het grootste gevaar van het onbekende Albanië is dat je spontaan verliefd wordt op het landje met zijn heerlijke eten, interessante geschiedenis en indrukwekkende en gevarieerde landschappen.
Zbulo biedt wandelvakanties en trektochten in de Albanese Alpen (waar de Vervloekte Bergen zich bevinden) aan. Met en zonder gids.
