De jacht op de eetbare schatten van de Stille Oceaan
De zeelui van Chungungo
Duikers en vissers. Loco en congrio.In het kustplaatsje Chungungo, in de Chileense provincie Coquimbo, is het de dagelijkse dans des levens. Al generaties lang trotseren zeelieden hier de moodswings van de Stille Oceaan, op duurzame jacht naar gewilde zeevruchten en vis – hun levensonderhoud. En elke dag is het de vraag: geeft de zee haar schatten prijs?
De dageraad breekt aan boven Chungungo, een klein plaatsje aan de kust op het smalste stukje van Chili, ruim vijfhonderd kilometer ten noorden van hoofdstad Santiago. De lucht kleurt langzaam van inktzwart naar diepblauw, terwijl de eerste zonnestralen de ruige kliffen en afgelegen inhammen van de Pacifische kust verlichten. Mistige nevelslierten drijven over het wateroppervlak, als dansende geesten die de geheimen van de zee bewaken.
Aan de verweerde houten kade, waar de geur van zout en zeewier de lucht vult, maakt kapitein Jesus Prada zich klaar voor een nieuwe dag op zee. Zijn boot, de Christian, dobbert zachtjes in het water, klaar voor het volgende avontuur. Klaar om de schatten van de zee te oogsten. De roestige metalen romp vertelt het verhaal van talloze tochten op de woelige wateren van de Stille Oceaan.
‘Elke ochtend als ik hier ben, voel ik dezelfde opwinding als toen ik voor het eerst uitzeilde. De zee roept me’
De Christian
Jesus Prada, 35 jaar oud en al bijna twee decennia visser, is de trotse eigenaar van de Christian. Het schip, een familiebezit waarvoor iedereen in de familie krom heeft moeten liggen, is een grote verantwoordelijkheid voor Jesus. Hij begon zijn leven op zee op zestienjarige leeftijd bij zijn vader aan boord en heeft inmiddels het stokje overgenomen. Nu leidt hij zijn eigen bemanning, samen met zijn beste maat Victor Alcantara, die sinds zijn achttiende op de boot werkt. Victor, nu 32, heeft veertien jaar ervaring en is een onmisbare steun en bloedgabber van Jesus. ‘Elke ochtend als ik hier vaar,’ zegt Jesus, zijn stem hees van de zoute zeelucht, ‘voel ik dezelfde opwinding als toen ik voor het eerst uitvoer. De zee roept me.’
Niet ver van de kade, waar de golven tegen de rotsachtige kust slaan en witte schuimkoppen vormen, maken andere zeelui, Eduardo Guzman en zijn oom Leonardo Afumado, zich gereed om de diepten van de oceaan in te duiken. Hun doel: de zeldzame en waardevolle loco (een eetbare zeeslak), de mollusk die in hun levensonderhoud voorziet.
De horizon is een rechte lijn waar de diepblauwe zee en de lichtblauwe lucht elkaar ontmoeten, alleen onderbroken door de silhouetten van vissersboten in de verte
Neptunus
De Christian, een open vissersschip met enkel een kleine stuurhut als beschutting tegen de ruwe, ruige elementen, is uitgerust met een Yamaha 150 pk-motor. Genoeg om met een fikse vaart naar de visgronden te blazen. Op deze boot vissen Jesus en Victor op jurel (makreel), congrio (zeepaling) en cojinoa (horsmakreel). Gisteren hebben ze twintig netten uitgezet in de hoop op een goede vangst vandaag. Soms halen ze wel een halve ton vis binnen, maar op andere dagen is Neptunus minder gul om zijn waterige onderdanen te delen met ons mensen.
Jesus Prada stuurt de Christian behendig door de rollende golven. De horizon is een strakke lijn waar de diepblauwe zee en de lichtblauwe lucht elkaar ontmoeten, slechts onderbroken door de silhouetten van verre vissersboten. Hij wijst in de verte naar witte koppen op de golven. Vogels cirkelen boven het water. ‘Zie je die meeuwen?’ zegt hij. ‘Daarbeneden zijn zeehonden aan het eten. De vogels wachten op de restjes die boven komen drijven.’
Zout in de aderen
Het zijn kleine aanwijzingen als deze die het de vissers van Chungungo mogelijk maken de zee te lezen. Ze begrijpen de subtiele tekenen van de natuur die hen vertellen waar de vis zich bevindt. Victor knikt begrijpend terwijl hij, enigszins tegengewerkt door de wind, een sigaret opsteekt. Ze lezen de zee zoals hun voorouders dat deden, elk rimpeltje en elke kleurschakering is een aanwijzing voor wat er onder het oppervlak gebeurt.
Een zee die vriend en vijand is. Jesus deelt een tragisch verhaal over zijn broer, die in 2010 verdronk toen hun boot omsloeg. Drie dagen lang dreef hij in het water voordat zijn lichaam werd gevonden. Ondanks de pijn blijft de zee Jesus trekken. ‘Ik heb zout in mijn aderen, net als de rest van mijn familie,’ zegt hij. ‘We zijn allemaal vissers of duikers.’
Net na net gaan we af. Jesus en Victor hijsen keer op keer met het zweet op hun voorhoofden de netten binnen. Maar iedere keer zijn ze leeg. En bij ieder net kijkt Jesus minder vrolijk. Bij het vijfde net komt er welgeteld één vis mee in het net. Eén vis. In twintig netten. Twee dagen werk. Uitzetten, inhalen, ontrafelen, uitzetten. Het ritme van de visser en zijn netten. Neptunus is gierig vandaag.
Vijfhonderd kilo
nachten. ‘Hierdoor blijven de vissen uit de netten. Soms is de zee gul, en soms houdt ze alles voor zichzelf,’ merkt Jesus op met een glimlach die de rimpels rond zijn ogen accentueert. ‘Maar je weet nooit wat morgen zal brengen. Een paar weken geleden hadden we bijna vijfhonderd kilo in één vangst. Je weet het nooit.’
Na het binnenhalen van de netten krijg ik de kans om achter het roer te staan. Met de volle kracht van de motor snijden we door het blauwe water voor de kust. De oceaan is vandaag misschien niet zo gul, maar de hoop op een betere vangst morgen blijft.
‘Ik heb zout in mijn aderen, net als de rest van mijn familie. We zijn allemaal vissers of duikers’
De molluskjagers
Terwijl Jesus en Victor hun netten inhalen, zwemt Eduardo meters diep onder de azuurblauwe zeespiegel. Het zonlicht filtert door het water en creëert een surrealistisch blauwgroen landschap waar zeewier als onderzeese bossen in de stroming wuift.
Want naast de vissers zijn er de duikers van Chungungo, die op zoek gaan naar mollusken zoals loco, macha (een zoutwatermossel) en lapa (puntkokkel). Eduardo Guzman is een van deze moedige mannen. Samen met zijn oom Leonardo Afumado en hun vriend Tomas Sarmiento duiken zij naar de zeebodem om deze waardevolle schelpdieren te verzamelen. Eduardo vertelt dat ze vaak tussen de vijf en tien meter diep duiken, hoewel sommigen net als hij soms tot wel dertig meter diep gaan. ‘Het is gevaarlijk,’ geeft hij toe. ‘Een collega van ons kan door decompressieziekte nauwelijks lopen, maar hij blijft duiken omdat hij het geweldig vindt daarbeneden.’
De sterke stromingen maken het duiken gevaarlijk. Eduardo herinnert zich een incident van enkele maanden geleden toen een zwemmer door de stroming werd meegesleurd. ‘Zes dagen lang hebben we naar hem gezocht, maar we hebben hem nooit meer gevonden. De zee kan meedogenloos zijn.’
De loco, met zijn kenmerkende spiraalvormige schelp en sappige vlees, is een begeerde delicatesse in Chili
Sappig vlees
Chungungo is beroemd om zijn molluskduikers, die een cruciale rol spelen in de lokale economie. Deze duikers, waaronder Eduardo, Leonardo en Tomas, riskeren hun leven om de schatten van de zee te oogsten. ‘We duiken maar twee keer per maand,’ vertelt Eduardo. ‘Per keer levert dat ongeveer honderd kilo aan mollusken op. Met een opbrengst van ongeveer duizend euro per keer kunnen onze families daarvan leven. Vaker duiken zou de zee uitputten, en dat willen we voorkomen.’
De loco, met zijn kenmerkende spiraalschelp en sappige vlees, is een gewilde delicatesse in Chili. Maar overbevissing in het verleden leidde tot een aanzienlijke daling van de loco-populaties, waardoor de Chileense overheid strikte regels heeft ingevoerd om de soort te beschermen. De duikers van Chungungo behoren tot de weinigen die de vergunningen hebben om loco’s te oogsten. Het is een veeleisend en gevaarlijk beroep dat fysieke kracht, mentale veerkracht en een diep respect voor de oceaan vereist.
De duikers van Chungungo begrijpen het belang van duurzame vispraktijken. Ze houden zich aan strikte quota’s en groottebeperkingen om ervoor te zorgen dat de locopopulaties zich kunnen herstellen en kunnen gedijen. Door in harmonie met het zeemilieu te werken, helpen deze vissers hun manier van leven te behouden voor toekomstige generaties.
‘We zijn niet alleen vissers; we zijn hoeders van de oceaan’
Verantwoordelijkheid
Eduardo Guzman legt uit: ‘We duiken niet vaker dan nodig is. Onze voorouders hebben ons geleerd de zee te respecteren en niet meer te nemen dan we nodig hebben. Het is onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat onze kinderen ook kunnen genieten van wat de zee te bieden heeft.’
Leonardo Afumado, een veteraanduiker, vertelt trots over hoe hij zijn vaardigheden heeft doorgegeven aan zijn neef Eduardo. ‘Het is meer dan een beroep,’ zegt hij. ‘Het is een manier van leven. We zijn niet alleen vissers; we zijn hoeders van de oceaan.’
Naarmate de dag vordert, verandert het licht. De zon staat hoog aan de hemel, haar stralen weerkaatsen op het wateroppervlak als duizenden dansende diamanten. De vissers lossen hun vangst en de duikers brengen hun mollusken aan wal. Een diep respect voor de oceaan verbindt deze mannen.
Chileense wijn
‘We zijn één met de zee,’ zegt Jesus terwijl hij me een vergeelde foto van zijn broer geeft, die in 2010 op zee verongelukte. ‘Zout zit in ons bloed, en de zee is een deel van wie we zijn.’ ‘Elke dag op zee is een geschenk,’ zegt Eduardo terwijl hij de laatste mollusken uit hun bootje tilt. ‘We doen dit niet alleen voor onszelf, maar voor onze gemeenschap en voor de toekomst.’
Niet veel later zitten we in een lokaal restaurant met vissers en duikers de vers geoogste mollusken te eten. De flessen Chileense wijn smaken er goed bij.
De volgende ochtend begint zoals altijd in Chungungo. De geur van zout en zeewier vult de lucht. Terwijl Jesus en Victor zich klaarmaken voor een nieuwe ronde netten binnenhalen, drinken Tomas, Eduardo en Leonardo een kop koffie en roken een peuk. Ik vraag me af of ze net zo’n houten kop hebben als ik van ons mollusk-met-wijn-feest van gisteren. Zij blijven vandaag in ieder geval aan wal. In de verte rollen de golven eindeloos naar de kust.
Geheimen
Jesus kijkt naar de horizon waar de eerste zonnestralen de nacht verdrijven. ‘Elke dag is een nieuwe kans,’ mompelt hij, meer tegen zichzelf dan tegen mij. ‘De zee kan wreed zijn, maar ze is ook gul. Dat ze vandaag maar gul moge zijn.’ Victor gooit de trossen los.
Niet veel later vaart de Christian deinend uit, met halfgesloten ogen lijkt het een eeuwigdurende tango tussen mens en zee waarbij ook vandaag de nevelslierten als dansende geesten de geheimen van de zee lijken te bewaken.
Sluit je aan bij de vissers en molluskjagers van Chungungo
Ervaar de traditionele levensstijl van Coquimbo met TouristEd Chile. Samen met hun lokale gidsen nemen ze je mee op een avontuur waarbij je uit de eerste hand kunt ervaren hoe het leven van de gastvrije inwoners van dit gebied buiten de gebaande paden is.